SARS là căn bệnh suy hô hấp cấp tính nặng, loại virus gây bệnh khá nguy hiểm khi chúng có thể sống trong những điều kiện khắc nghiệt nhất, tồn tại lâu và tiêu diệt khó. Vấn đề này gây nhiều hoang mang, lo sợ cho người dân.
Tác nhân gây bệnh SARS
Tác nhân gây bệnh là một loại coronavirus, thuộc họ coronaviridae, một loại ARN virus. SARS coronavirus có cấu trúc phân tử giống 60-70% loại coronavirus trước đây. Coronavirus kinh điển thường gây viêm cấp tính nhẹ đường hô hấp trên, chủ yếu ở người trưởng thành. SARS coronavirus là loại rất mạnh, có khả năng phá huỷ tổ chức và tế bào đường hô hấp nặng nề hơn coronavirus trước đây.
SARS-CoV có thể sống sót bên ngoài cơ thể tương đối bền vững, nhất là trong điều kiện nhiệt độ thấp, thời tiết mát và lạnh. Virus có thể tồn tại 3-4 ngày trên các vật liệu gỗ, vải, giấy, kim loại, da; 4-5 ngày trong nước bọt và chất thải của bệnh nhân. Virus có thể tồn tại với độc lực cao ở 4-20 0C trong 5 ngày. Tia cực tím và các hoá chất khử trung y tế ở nồng độ thong thường có thể diệt được virus trong vòng 60 phút.
Đường lây
Bệnh viêm đường hô hấp cấp do virut SARS-CoV có thể lây từ bệnh nhân sang cho người lành theo hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp qua không khí:
– Virut có thể lây lan trực tiếp qua dịch hô hấp do hắt hơi, do các giọt nước bọt của bệnh nhân khi nói và thở bắn ra.
– Virut cũng có thể lây lan gián tiếp như tiếp xúc với những dụng cụ sinh hoạt, đồ vật có dính dịch bài tiết của cơ thể chứa virut như điện thoại, tay xoay cửa bị nhiễm mầm bệnh….
Theo một nghiên cứu mới đây cho thấy virut SARS được tìm thấy ở tuyến mồ hôi và ruột non, điều này có nghĩa là bệnh có thể lây qua nước thải, thực phẩm hoặc thậm chí là bắt tay chứ không chỉ ở các giọt trong không khí.
Đặc biệt virut gây bệnh SARS cũng được phát hiện ở nhiều tạng và mô khác như dạ dày, ruột non, ống lượn xa của thận, tuyến cận giáp, tuyến yên, tuyến tụy, tuyến thượng thận, gan và não.
Triệu chứng
Sốt cao đột ngột, thường sốt liên tục trên 380C, đôi khi rét run. Thời gian sốt kéo dài 5-15 ngày, trung bình 10 ngày. Mặt đỏ, mạch nhanh, ăn kém.
Đau đầu và đau mỏi các cơ, đau sau hốc mắt. Có thể sưng hạch ngoại biên.
Mệt mỏi, ăn uống kém
Nhức đầu, chóng mặt
Tiêu chảy: một số bệnh nhân ỉa chảy 3-4 lần/ngày, phân lỏng vàng, không nhày máu.
Triệu chứng hô hấp: Có một hoặc nhiều triệu chứng sau:
Ho: thường ho khan, có thể có đàm trắng.
Khó thở: thở nhanh, nông, trên 25 lần/phút. Có các dấu hiệu suy hô hấp cấp.
Điều trị:
Nguyên tắc điều trị
Mọi trường hợp được phát hiện bệnh đều phải nhập viện và cách ly hoàn toàn. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy chủ yếu chỉ điều trị triệu chứng, phát hiện và xử trí kịp thời tình trạng suy hô hấp.
Điều trị nguyên nhân
Nếu được điều trị sớm bằng các thuốc kháng virut và Steroit phần lớn bệnh nhân có thể hồi phục.
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế Việt nam:
– Thuốc kháng virut: Có thể dùng Ribavirin 800mg/ngày, tối đa 1200 mg/ngày (theo cân nặng), chia làm 3- 4 lần/ngày, uống trong bữa ăn. Dùng đến khi hết sốt hai ngày, (thời gian thông thường 7-10 ngày). Chống chỉ định ở người dị ứng với thuốc hoặc tá dược của thuốc, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, người bị bệnh tim nặng, suy thận, suy gan, xơ gan, các bệnh huyết sắc tố. Phụ nữ đó dựng Ribavirin thì không được có thai trong vòng 4 tháng sau khi ngừng thuốc.
– Điều trị bội nhiễm phế quản, phổi: Dùng kháng sinh phổ rộng nhóm Cephalosporine thế hệ 3 hoặc Quinolone thế hệ mới, kết hợp với một thuốc nhóm aminoside.
Phòng chống
Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu một số loại vắc xin cho bệnh SARS, nhưng không có loại nào đã được thử nghiệm. Nếu SARS tiếp tục lây nhiễm, theo các hướng dẫn an toàn nếu đang chăm sóc cho người bị nhiễm bệnh:
Rửa tay. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước nóng hoặc sử dụng rượu cồn ít nhất 60% chà xát bàn tay.
Mang bao tay dùng một lần. Nếu tiếp xúc với dịch cơ thể hoặc phân người, đeo găng tay dùng một lần. Vứt bỏ găng tay ra ngay lập tức sau khi sử dụng và rửa tay kỹ lưỡng.
Đeo khẩu trang phẫu thuật. Khi ở trong cùng một phòng người bị SARS, che miệng và mũi với mặt nạ phẫu thuật. Đeo kính mắt cũng có thể bảo vệ.
Rửa dụng cụ cá nhân. Sử dụng xà phòng và nước nóng để rửa các dụng cụ, khăn, bộ đồ giường và quần áo của một ai đó bệnh SARS.
Khử trùng các bề mặt. Sử dụng thuốc khử trùng để lau chùi các bề mặt có thể đã bị ô nhiễm với mồ hôi, nước bọt, dịch nhầy, chất ói mửa, phân hay nước tiểu.
Thực hiện theo tất cả các biện pháp phòng ngừa ít nhất 10 ngày kể từ ngày dấu hiệu và triệu chứng đã hết. Không cho trẻ từ trường về nhà nếu bị sốt hoặc có triệu chứng đường hô hấp trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tiếp xúc với một ai đó bệnh SARS. Trẻ em có thể trở lại trường học nếu các dấu hiệu và triệu chứng biến mất sau ba ngày.
