Công dụng của khẩu trang

Ngoài việc giúp che nắng, ngăn bụi, giảm được mùi khói xe, khí thải độc hại… đeo khẩu trang còn có 2 mục đích quan trọng khác là ngăn chặn mầm bệnh từ người bệnh không phát tán ra bên ngoài và nhằm bảo vệ chính bản thân người mang khẩu trang tránh phải một số bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp từ người khác.

Thông thường, các loại bệnh lây qua đường hô hấp bao gồm bệnh lây qua đường không khí (như bệnh lao) và qua đường giọt bắn (như bệnh cúm, các dịch bệnh cúm A/H5N1, cúm A/H1N1…).

Bác sĩ Đinh Huy Mẫn, Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM, cho biết, giọt bắn là giọt nhỏ li ti, có kích thước lớn hơn 5 micromet, phát sinh qua đường hô hấp khi nói, ho, hắt hơi… Các giọt này có kích thước lớn, tốc độ bắn ra khá nhanh và không lơ lửng trong không khí, có thể rơi, bám vào bề mặt xung quanh, nên có khả năng văng vào mắt hoặc mũi người không mang khẩu trang hoặc không được bảo vệ an toàn trên bề mặt tiếp xúc. Các giọt này có phạm vi ảnh hưởng trong khoảng cách chừng 1 m nên những trường hợp tiếp xúc gần dễ bị lây bệnh. Ngoài ra, việc tiếp xúc qua trung gian bàn tay với vùng vi khuẩn gây bệnh cũng có thể dẫn đến nguy cơ lây nhiễm bệnh khi sơ ý dùng tay tiếp xúc trở lại với mũi, miệng.

Bệnh cúm, các dịch bệnh cúm A/H5N1, cúm A/H1N1… là những bệnh lây theo đường giọt bắn. Việc đeo khẩu trang và thường xuyên rửa tay bằng xà phòng sẽ giúp ngăn ngừa, phòng tránh sự lây truyền bệnh hiệu quả. Bản thân bệnh nhân cũng cần mang khẩu trang để mầm bệnh không phát ra ngoài.

Việc đeo khẩu trang cũng giúp ngăn ngừa những bệnh lây qua đường không khí như bệnh lao. Các giọt không khí cũng xuất phát từ đường hô hấp, nhỏ dưới 5 micromet, nhẹ, có thể lơ lửng trong không khí và dễ phát tán trong vòng vài chục mét. Với bệnh lao, mặc dù mật độ vi trùng lao bị pha loãng ra trong không khí nhưng vẫn khả năng lây lan cao, một số người có sức đề kháng yếu hoặc bị suy giảm miễn dịch rất dễ bị nhiễm vi trùng gây bệnh.

Trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại khẩu trang được làm từ nhiều chất liệu khác nhau, chủ yếu là loại chỉ dùng được một lần như khẩu trang giấy, khẩu trang y tế hoặc loại có thể tái sử dụng nhiều lần như khẩu trang vải, khẩu trang chứa than hoạt tính…

Khẩu trang vải thông thường đa phần chỉ có chức năng che nắng, che bụi hơn là chức năng phòng bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Khẩu trang y tế tuy mỏng nhưng có vai trò quan trọng trong việc chống vi khuẩn phòng bệnh vì đã được tiệt trùng trước khi đưa ra thị trường.

Đối với những mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây lan cao qua không khí, hoặc những người làm việc ở những môi trường, khu vực có khả năng lan truyền các bệnh truyền nhiễm cao, cần đeo những loại khẩu trang y tế chuyên dụng, có độ an toàn, có khả năng bảo vệ cao để tăng khả năng phòng bệnh.

Sử dụng khẩu trang đúng cách

Khẩu trang vải

Khẩu trang vải thông thường có dây đeo vào tai. Khẩu trang bảo hộ lao động cấp cho công nhân chủ yếu là loại này. Khẩu trang vải thông thường chỉ có tác dụng che nắng, cản bụi có kích thước lớn, ngăn được mùi khói xe và nếu người đeo không thanh tẩy trùng trước khi sử dụng sẽ dễ bị nhiễm các bệnh lây nhiễm qua da, bệnh về đường hô hấp… Khẩu trang làm bằng vải thông thường không có tác dụng lọc hơi khí độc (khói, hơi xăng, dầu, than…).

Người dùng nên đeo loại có 2-3 lớp vải. Chọn khẩu trang có 2 màu, dễ dàng xác định mặt trong và mặt ngoài khi đeo.

Với những khẩu trang vải mua dọc đường, vì không rõ nguồn gốc, chất liệu nên cần giặt sạch trước khi dùng. Trong quá trình dùng, nên giặt với xà phòng mỗi ngày một lần, phơi sấy khô trước khi dùng trở lại, vì nếu không giặt sạch hằng ngày sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn ẩn náu hoặc lan rộng thêm.

Khẩu trang y tế

Đối với những mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây lan cao qua không khí, hoặc những người làm việc ở những môi trường, khu vực có khả năng lan truyền các bệnh truyền nhiễm cao, cần đeo những loại khẩu trang y tế chuyên dụng, có độ an toàn, có khả năng bảo vệ cao (ví dụ như khẩu trang than hoạt tính) để tăng khả năng phòng bệnh.

Khi đeo khẩu trang y tế, nên đặt mép khẩu trang có thanh chì lên trên để giữ kín sống mũi. Để đảm bảo an toàn, khẩu trang y tế chỉ nên dùng một lần. Việc dùng khẩu trang xong bỏ vào túi rồi mang ra dùng lại là không an toàn. “Khẩu trang có hai mặt là mặt bên trong và mặt bên ngoài, một khi bỏ vào túi rồi mang ra dùng lại sẽ dễ dàng dẫn đến nhầm lẫn đeo mặt dơ bẩn vào trong, tạo điều kiện cho vi khuẩn từ mặt bên ngoài dơ bẩn tiếp xúc trực tiếp vào mặt”, bác sĩ Mẫn chia sẻ.

Theo bác sĩ Mẫn, khẩu trang y tế có 2 mặt gần giống nhau nên khi đeo rất dễ bị nhầm lẫn, vì thế nên kiểm tra xem có bị đeo mặt trái quay ra ngoài không. Khi dùng xong, không được vứt bừa bãi mà phải cho vào thùng rác để tránh vi khuẩn có cơ hội phát tán. Trong quá trình dùng, không nên dùng tay sờ mặt bên ngoài của khẩu trang.

Cần mang khẩu trang vừa vặn, không quá chật cũng không quá rộng, nên che kín cả miệng và mũi. Không nên đeo khẩu trang để che miệng rồi che trên mũi hoặc thi thoảng kéo xuống cằm để cười nói.

Tóm lại, dù là loại khẩu trang gì đi nữa, nếu không được thay và giặt thường xuyên, chính khẩu trang sẽ là ổ vi trùng, vi khuẩn, là tác nhân gây ra các bệnh truyền nhiễm cho cộng đồng.